اختلال شخص زدایی
اختلال شخص زدایی، واقعیت زدایی یا مسخ شخصیت(Depersonalization – derealization disorder) هنگامی رخ می دهد که، به طور مداوم یا مکرر خود را از خارج از بدن خویش مشاهده کنید؛ یا اینکه فکر کنید چیزهای اطراف شما واقعی نیستند، یا هردو. احساس بی هویتی، واقعیت زدایی یا مسخ شخصیت شدن می تواند بسیار نگران کننده باشد؛ چرا که ممکن است احساس کنید که در یک رویا زندگی می کنید.
بسیاری از مردم در برخی موارد تجربه‌ی عبور از اختلال شخص زدایی را دارند.
اما وقتی این احساسات روی داده و هرگز به طور کامل کنار نمی‌روند و با توانایی شما در روند زندگی تداخل پیدا می‌کنند، اختلال واقعیت زدایی یا مسخ شخصیت در نظر گرفته می‌شوند.
اختلال شخص زدایی در افرادی شایع است که تجربیات ضربه روحی داشته‌اند.
با تفاسیر یاد شده، اختلال شخص زدایی می‌تواند دشواری بسیاری در زندگی افراد ایجاد کرده، و همچنین ممکن است در روابط، کار و فعالیت های روزمره دیگر خلل ایجاد کند.
درمان اصلی اختلال depersonalization – derealization، گفتگو درمانی (روان‌درمانی) است، با این حال گاهی اوقات داروهای خاصی هم در این رابطه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وقوع اختلال شخص زدایی در افراد مختلف
حدود ۵۰ درصد از جمعیت عمومی حداقل یک تجربه گذرا از اختلال شخص زدایی را در طول زندگی خود داشته‌اند.
با این حال، تنها حدود ۲ درصد از مردم به دلیل اختلال شخص زدایی و واقعیت زدایی با معیارهای مربوطه برخورد می‌کنند.
این اختلال می‌تواند به عنوان یک نشانه در بسیاری از اختلالات روانی و همچنین در اختلالات جسمی مانند اختلالات تشنج (ictal یا postictal) مشاهده می شود.
هنگامی که اختلال شخص زدایی یا واقعیت زدایی به طور مستقل از اختلالات ذهنی یا جسمی دیگر بوجود می آید، پایدار یا مکرر است.
مشکل روانی اختلال شخص زدایی به طور مساوی در مردان و زنان رخ می‌دهد.
میانگین سنی وقوع آن در آغاز ۱۶ سالگی است.
اختلال شخص زدایی ممکن است در دوران کودکی یا اوایل کودکی هم آغاز شود ( با اینکه عملاً کمتر دیده می شود)؛ تنها ۵ % از موارد مرتبط با این مشکل بعد از سن ۲۵ سالگی شروع می‌شوند و اختلال شخص زدایی به ندرت پس از سن ۴۰ سالگی شروع می‌شود.
سبب و علت شناسی اختلال شخص زدایی
علت دقیق اختلال شخص زدایی به خوبی درک نشده است.
برخی افراد ممکن است نسبت به سایر عوامل، احتمالا به دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی، نسبت به دیگران آسیب‌پذیر باشند. علائم اختلال شخص زدایی ممکن است به دیگر تجربیات یا رویدادهایی مرتبط باشد، که منجر به استرس یا ضربه عاطفی شدید می‌شوند.
افراد مبتلا به اختلال شخص زدایی یا واقعیت زدایی اغلب مانند موارد زیر استرس شدید را تجربه کرده اند:
- از نظر احساسی مورد آزار و اذیت و بی‌توجهی (در دوران کودکی به یک دلیل خاص) قرار گرفته اند.
- از نظر فیزیکی مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند.
- مورد خشونت خانوادگی قرار گرفته اند.
- پدر یا مادر مریض و یا شخصی مبتلا به بیماری روانی در خانواده
- هنگامی که یک عضو خانواده یا دوست نزدیک فرد به طور غیرمنتظره‌ای جان خود را از دست دهد.
این موضوعات را می توان با استرس شخصی، مالی، یا شغلی، افسردگی، اضطراب، یا استفاده از مواد مخدر، به خصوص ماری‌جوانا یا کتامین مرتبط دانست.
بررسی علایم مرتبط با اختلال شخص زدایی، یا مسخ شخصیت
اپیزودهای دائمی و مکرر مسخ شخصیت یا واقعیت زدایی و یا هر دوی آنها باعث ایجاد پریشانی و مشکلاتی در کار، تحصیل و یا در دیگر حوزه های مهم زندگی می‌شوند.
در طی این اپیزودها، شما می دانید که احساس جدا شدن شما فقط یک حس است و نه واقعیت.
توصیف تجربه و احساسات اختلال شخص زدایی ممکن است دشوار باشد.
نگرانی در مورد «دیوانه شدن» هم می‌تواند باعث شود که شما درگیر کنترل این موضوع شوید که چه چیزی وجود دارد، و اینکه چه چیزی واقعا واقعی است؟!
این نشانه‌ها معمولا در اواسط سنین بین نوجوانان تا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شوند. اختلال شخص زدایی در کودکان و بزرگسالان مسن‌تر نادر است.
علائم اختلال شخص زدایی چیست؟
نشانه‌های اختلال شخص زدایی عبارتند از:
احساسی مبنی بر اینکه شما ناظر بیرونی افکار، احساسات، بدن و یا قسمت‌های مختلف اعضای تن خود هستید.
به عنوان مثال، گویی در هوا شناور هستید. اغلب اوقات، اختلال شخص زدایی باعث می شود که حس کنید نه تنها از جهان جدا هستید، بلکه با افراد، اشیا بی‌جان، و غیره نا آشنا هستید.
واقعیت زدایی اغلب شامل انحراف های بصری ذهنی مانند خواب آلودگی، حساسیت بالا، در اختیار داشتن یک میدان دیداری بزرگ‌تر یا کوچک‌تر، حالات دو بعدی و یا اندازه تغییر اندازه اشیا می‌شود.
احساس می‌کنید که مثل یک روبات زندگی می‌کنید، و یا قادر به کنترل حرف یا حرکات خود نیستید.
افراد گاهی اوقات حس می کنند که ناظر جسم و فرآیند ذهنی خود هستند. صدای آنها، فکرها، طرز صحبت‌شان و چیزهایی که دیگر به خودی خود احساس نمی‌کنند، می تواند نا آشنا به نظر برسد.
در عوض، آنها احساس می‌کنند که در حال عبور از میان حرکات هستند.
این حس که بدن، پاها و یا بازوها، کج و معوج، بزرگ یا چروکیده به نظر می‌رسند، یا اینکه سر شما در پنبه پیچیده شده است.
بعضی از افراد حس لامسه، چشایی و بویایی خود را از دست می‌دهند و ممکن است احساس کنند که نیاز به نیشگون، فشار یا ضربه زدن به خودشان دارند، تا فقط سعی کنند حس عادی داشته باشند.
بی‌حسی عاطفی یا فیزیکی حواس و یا واکنش‌های شما نسبت به جهان پیرامون‌تان.
در این حالت، احساس جدایی عمیق می‌کنید. بنابراین سعی دارید از آن اجتناب کنید.
پس از چیزهای دیگری علاوه بر بازتاب خود در محیط های مختلف مثل ترک خانه یا بودن بین مردم، اجتناب می‌کنید.
حس اینکه حافظه شما، فاقد حس بوده و ممکن است خاطرات تان مربوط به شخص شما نباشند.
در این رابطه ممکن است در به خاطر سپردن همه چیزهای روزمره دچار مشکل شوید.
به عنوان مثال در دریافت اطلاعات جدید دچار مشکل می شوید، و افکاری که شتاب زده یا گیج تان می کنند را تجربه می کنید. حافظه شما ممکن است فاقد هسته احساسی باشد و یا ممکن است حس کنید که این موارد خیلی دورتر از شما قرار گرفته اند که نمی‌توانند متعلق به خودتان باشند.
علائم اختلال واقعیت زدایی چیست؟
نشانه‌های واقعیت زدایی یا مسخ شخصیت عبارتند از:
- فرد احساس غربت و بیگانه بودن با محیط اطراف را دارد. به عنوان مثال، مثل اینکه در یک فیلم یا یک رویا زندگی می‌کنید.
- احساس نزدیکی به افرادی که به آنها اهمیت می‌دهید، مثل این است که با یک دیوار شیشه‌ای از هم جدا شده‌اید.
- محیط اطراف فرد تحریف شده، مبهم، بی رنگ، دو بعدی یا مصنوعی بوده یا با هشیاری بالا و به وضوح به نظر می رسد.
- تحریف در درک زمان، مانند عدم قدرت تمایز قائل شدن مابین وقایع اخیر با گذشته های دور
- تحریف فاصله و اندازه و شکل اشیاء
بخش هایی از اختلال شخص زدایی و یا واقعیت زدایی ممکن است ساعت‌ها، روزها، هفته‌ها و یا حتی چند ماه طول بکشد.
در بعضی از افراد ، این اپیزود ها به احساس مداوم شخصیتی یا غیرواقعی تبدیل می شوند؛ که ممکن است در دوره ای بهتر یا بدتر شوند.
پیش بینی اختلال شخص زدایی و واقعیت زدایی
بیماران مبتلا به اختلال شخص زدایی اغلب بدون مداخله بهبود می یابند.
بهبود كامل براي بسياري از بيماران امكان پذير است، به ويژه اگر علائم ناشي از اختلال شخص زدایی قابل درمان يا گذرا باشد، يا اینکه طولاني نشده باشد.
در برخی دیگر، اختلال شخص زدایی به صورت مزمن در می آیند.
حتی اگر بیماران بتوانند حواس خود را از حس ذهنی خویش رها کنند و بر روی افکار و فعالیت های دیگر متمرکز شوند، حتی ممکن است علائم مکرر منجر به حداقل اختلال شوند.
برخی از بیماران با احساس بیگانگی مزمن، اضطراب و یا افسردگی همراه با اختلال شخص زدایی، علت مهمی برای ارتقا بیماری محسوب شوند.
عوامل خطر آفرین مرتبط با اختلال شخص زدایی
عواملی که ممکن است خطر اختلال شخص زدایی را افزایش دهند عبارتند از:
- ویژگی های شخصیتی خاصی که باعث می شود شما بخواهید از موقعیت های دشوار دوری کنید یا آنها را انکار کنید یا انطباق با موقعیتهای دشوار را نپذیرید.
- ضربه روحی شدید، در دوران کودکی یا به عنوان یک فرد بزرگ‌سال، مانند تجربه یا دیدن یک حادثه و یا آزار و اذیت روحی
- استرس شدید، در روابط، مسائل مالی یا مرتبط با کار
- افسردگی یا اضطراب، به خصوص افسردگی شدید یا طولانی‌مدت، یا اضطراب ناشی از حملات وحشتناک
اپیزود هایی از اختلال شخص زدایی یا واقعیت زدایی یا مسخ واقعیت می‌توانند ترسناک و از کار افتاده باشند. آنها می‌توانند دلیل مهمی برای موارد زیر باشند:
- مشکل در تمرکز بر روی وظایف و یا به یاد آوردن چیزها
- تداخل با کار و فعالیت‌های روتین دیگر
- ایجاد مشکلات در رابطه با خانواده و دوستان تان
- اضطراب و افسردگی
- حس ناامیدی
کی باید به سراغ دیدن پزشک برویم؟
گذر از احساس اختلال شخص زدایی، مسخ شخصیت یا خروج از چارچوب رایج است، و لزوماً دلیلی برای نگرانی نیست.
اما احساس مداوم یا شدید جداشدگی و تحریف محیط اطراف شما می تواند نشانه ای از اختلال افسردگی غیرواقعی سازی یا اختلال سلامت جسمی یا روانی دیگری باشد.
- اگر دارای احساسات منفی نگر به همراه موارد زیر هستید، به یک دکتر مراجعه کنید:
- اگر این حس شما را آزار می دهد، یا از نظر عاطفی اختلال ایجاد می کنید.
- در کار ، روابط یا فعالیت های روزانه تداخل حس کنید.
معیارهای بالینی تشخیص اختلال واقعیت زدایی یا اختلال شخص زدایی
تشخیص بالینی این مشکل، براساس معیارهای زیر بررسی می شود.
بیماران، اپیزود های مداوم و مکرر از اختلال شخصیت زدایی، واقعیت زدایی یا هر دو را دارند.
این دسته از بیماران می‌دانند که تجربیات غیرواقعی واقعی نیستند (یعنی، آنها یک حس صحیح از واقعیت دارند).
این نشانه ها موجب پریشانی و یا اختلال در عملکرد اجتماعی و شغلی می‌شوند.
همچنین، این نشانه‌ها را نمی توان به دلیل اختلال اضطراب، اختلال افسردگی مهم، اختلال متضاد تشخیص داد.
- دو روش MRI و EEG برای رد علل جسمی اختلال شخص زدایی انجام می شوند؛ به ویژه اگر علائم یا پیشرفت غیرعادی باشد (به عنوان مثال ، اگر علائم بعد از 40 سالگی شروع شود). آزمایشات سم شناسی ادرار نیز ممکن است بر روی فرد انجام شود. آزمون‌های روانشناسی و مصاحبه های ساختار یافته ویژه و پرسشنامه نیز مفید هستند. پزشک شما می‌تواند تشخیص اختلال مذکور را براساس موارد زیر را تعیین کند:
- آزمون فیزیکی. در برخی موارد، علائم اختلال شخص زدایی ممکن است به یک مشکل فیزیکی، مصرف داروها، و یا الکل مرتبط باشند.
- تست‌های آزمایشگاه: برخی از تست‌های آزمایشگاهی می‌توانند به تعیین این مساله کمک کنند که آیا علائم شما به مسائل پزشکی یا مسائل دیگر مرتبط هستند، یا خیر.
- ارزیابی روانپزشکی: متخصص سلامت روانی از علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری سوال می‌کند که می‌تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که آیا اختلال شخص زدایی روحی یا اختلالات روانی دیگر دارید یا خیر.
- روش DSM-5: متخصص بهداشت روان ممکن است از معیارهای اختلال شخص زدایی یا واقعیت زدایی ذکر شده در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ، که توسط انجمن روانپزشکی منتشر شده است، استفاده کند.
درمان اختلال شخص زدایی یا مسخ واقعیت
درمان اختلال شخص زدایی در درجه اول به روان‌درمانی مربوط است.
با این حال، همانطور که اشاره شد گاهی ممکن است دارو هم به برنامه درمانی شما اضافه شود.
- روان‌درمانی برای کنترل و بهبود اختلال واقعیت زدایی
روان درمانی، اصطلاحاً مشاوره یا گفتاردرمانی نیز نامیده می شود.
هدف این است که کنترل علائم را به دست آورید تا آنها کاهش داده شده و یا از بین بروند.
دو درمان روانی از این قبیل عبارتند از درمان رفتاری شناختی و درمان روان شناختی.
روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا:
- درک کنید که چرا اختلال شخص زدایی یا واقعیت زدایی رخ داده است.
- روش‌های شناختی می‌توانند به مسدود کردن تفکر وسواسی در مورد وضعیت غیرواقعی بودن کمک کنند.
- تکنیک‌هایی را یاد بگیرید که حواس خود را از علائم پرت کرده، و باعث می‌شوند که حس بیشتری نسبت به جهان و احساسات خود داشته باشید
- استراتژی های مقابله را یاد بگیرید، تا با شرایط استرس زا و زمان هایی که با استرس شدید دست و پنجه نرم می کنید، مقابله کنید.
- احساسات مربوط به ضربه روحی گذشته را که تجربه کرده‌اید کنترل کنید.
- وضعیت های خاص مربوط به سلامت روانی مانند اضطراب و افسردگی را درمان کنید.
- روش های رفتار درمانی می‌توانند به بیماران در درگیر شدن در وظایفی که آنها را از مسخ شخصیت و واقعیت زدایی پرت می‌کنند، کمک کنند.
- تکنیک های زمینه سازی از ۵ حس (مثلا با پخش موسیقی بلند یا قرار دادن قطعه‌ای یخ در دست)، برای کمک به ارتباط حسی بیماران نسبت به خود و جهان.
- روان درماني به بيماران كمك مي كند تا با احساسات منفي، درگيري هاي اساسي و يا تجاربي كه باعث مي شود شخص حالت غیر قابل تحملی را تجربه کند، مقابله کنند.
- ردیابی لحظه به لحظه و تفکیک جلسات درمانی برای برخی از بیماران به خوبی کار می کند. از داروهای مختلف برای روند درمان اختلال شخص زدایی استفاده می شود، اما هیچ کدام اثر قابل اثباتی ندارند. با این حال ، به نظر می رسد برخی از بیماران با مهار کننده های انتخاب مجدد سروتونین (SSRI) ، لاموتریژین ، آنتاگونیست های مواد افیونی ، ضد اضطراب و محرک ها به درمان مناسبی دست پیدا می کنند.
با این حال، این داروها ممکن است تا حد زیادی با هدف قرار دادن سایر اختلالات روانی (مانند اضطراب، یا افسردگی) کار کنند که، غالباً با شخصی سازی و غیرواقعی سازی همراه هستند.
یا می توانند باعث بروز مشکلات جدیدی برای شخص شوند.
البته، هر یک از این دارو ها باید زیر نظر پزشک و با تجویز وی صادر گردند.
- داروهای درمان اختلال شخصیت زدایی
هیچ دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخص زدایی تایید نشده است.
با این حال، ممکن است از داروها برای درمان علائم خاص یا درمان افسردگی و اضطراب استفاده شود، که اغلب با اختلال شخص زدایی مرتبط هستند.
این روش درمانی باید عاملی برای بروز دادن تمام تنش‌های مربوط به شروع اختلال و نیز تنش‌های پیشین (مانند ضربه های عاطفی) باشد؛ که ممکن است بیماران را مستعد حمله دیرهنگام مسخ شخصیت و یا واقعیت زدایی کرده باشد.
البته لازم به ذکر است که، روان درمانی مختلف برای برخی از بیماران موفق عمل می کند.
درمان اختلال شخص زدایی
مقابله و پشتیبانی با اختلال شخص زدایی
در حالی که اختلال واقعیت زدایی یا اختلال شخص زدایی می‌تواند احساس ترس و وحشت ایجاد کند، اما تشخیص و درمان آن قابل انجام است.
برای درمان اختلال شخص زدایی می توانید:
برنامه درمانی که پزشک به شما ارائه می دهد را دنبال کنید. روان‌درمانی ممکن است شامل تمرین تکنیک های خاص به صورت روزانه برای کمک به حل احساسات واقعیت زدایی باشد.
جستجو به دنبال درمان سریع می‌تواند شانس شما را برای استفاده موفقیت‌آمیز از این روش‌ها بهبود بخشد.
در عین حال در مورد شرایط خاص اختلال شخص زدایی هر چه بیشتر بیاموزید به نفع‌تان خواهد بود.
کتاب ها و منابع اینترنتی در دسترس هستند که در مورد چرایی و رخ دادن اختلال شخص زدایی یا واقعیت زدایی یا مسخ شخصیت اطلاعات مهمی را ارائه می دهند.
اینکه چگونه با اختلال شخص زدایی کنار بیایید و سپس آن را درمان کنید، موضوع اصلی بحث و تبادل نظر این دست منابع است.
از متخصص بهداشت روانی خود بخواهید که مطالب و منابع آموزشی لازم را به شما جهت افزایش آگاهی و بهبود روند درمان پیشنهاد کند.
بهتر است برای داشتن درمان موثرتر با دیگران ارتباط برقرار کنید. با افراد حامی و دلسوز، خانواده، دوستان، افراد مذهبی و یا دیگران ارتباط داشته باشید، و به خود کمک کنید.
آماده شدن برای قرار ملاقات جهت درمان اختلال شخص زدایی
برای طی کردن روند درمان این مشکل احتمالا در ابتدا پزشک مراقبت‌های اولیه خود را ملاقات می کنید.
اما در عین حال مراجعه به پزشکی که متخصص بیماری‌های عصبی است (neurologist)، یا دکتری که در تشخیص و درمان اختلالات روانی تخصص دارد نیز می توانند
در وهله اول ملاقات شوند. در صورت امکان بهتر است که یک عضو خانواده یا دوست را در کنار خود داشته باشید.
اما مزیت این کار در چیست؟ همراه داشتن یک دوست یا آشنا کمک می کند تا در به خاطر آوردن موضوعات و مطالبی که ممکن است نتوانید به راحتی آنها را به خاطر آورید و به پزشک منتقل نمایید، موفق عمل کنید. در ادامه مطلب اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می‌کند برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
کار هایی که می‌توانید در جلسه ملاقات انجام دهید.
قبل از قرار ملاقات با پزشک خود، فهرستی از موارد زیر را تهیه کنید:
- هر گونه نشانه‌ای که تجربه می‌کنید، از جمله هر چیزی که ممکن است به دلیل قرار ملاقات شما بی‌ربط به نظر برسد.
- اطلاعات شخصی مهم، از جمله تنش های اصلی و یا تغییرات شکل گرفته اخیر در زندگی
- تمام داروها، ویتامین‌ها، مواد گیاهی و سایر مکمل هییا که مصرف می‌کنید، از به همراه دوز
سوالاتی که می بایست از پزشک خود بپرسید.
- برخی سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- علت بیماری من چیست؟ ( حتی در حد احتمال)
- علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- آیا برای تایید این تشخیص به آزمایش نیاز دارم؟
- چه درمانی برای گذر از اختلال شخص زدایی وجود دارد؟ کدام یک را توصیه می‌کنید؟
- آیا گزینه‌های دیگری برای رویکرد ابتدایی وجود دارد که پیشنهاد کنید؟
- آیا لازم است متخصص دیگری را ببینم؟
- آیا یک جایگزین کلی برای دارویی که تجویز می‌کنید وجود دارد؟
- هیچ بروشور یا برگه چاپی دیگری وجود ندارد که بتوانم داشته باشم؟ شما چه وب سایت‌هایی را توصیه می‌کنید؟
اختلالات ذهنی
از پزشک خود باید چه انتظاری داشته باشید؟
در عین حال که شما می توانید از پزشک سوالاتی بپرسید، احتمال اینکه پزشک چند سوال از شما بکند وجود دارد.
پس آماده باشید که به آنها پاسخ دهید، تا زمان بیشتری را برای درمان صرف نمایید. پزشک ممکن است از شما بپرسد که:
- اولین بار چه زمانی علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم شما پیوسته و یا اتفاقی بوده است؟
- علائم چقدر شدید هستند؟
- فکر می کنید که چه چیزی می تواند نشانه های اختلال شما را بهبود ببخشد؟
- چه چیزی علائم شما را بدتر می‌کند؟
- آیا شرایط سلامتی بلند مدت (مزمن)دارید؟
- آیا دچار اختلالات ذهنی، مانند اضطراب، افسردگی یا اختلال استرس پس از حادثه یا اختلال استرس پس از مشکل بزرگی هستید؟
- چه نوع دارو و چه نوع غذای گیاهی مصرف می‌کنید؟
- آیا الکل می‌نوشید و یا از داروهای روان‌گردان استفاده می‌کنید؟
از دیگر صفحات ما دیدن فرمایید
وبلاگ بیگزبایت
کتاب های صوتی بیگزبایت
کانال تلگرامی بیگزبایت
صفحه ی اصلی بیگزبایت
